Inleiding

U bent van harte welkom, deze vierde adventszondag. Volgende zondag is het kerstmis en zullen de zilveren kandelaars weer feestelijk rond het altaar staan. We staan dan samen in het licht en de warmte van een geboortefeest.
In het boekje “Op weg naar Kerstmis” met de mooie titel “Licht tot vrede”, staat achter in een overdenking van de Dominicanes Zr. Holkje van der Veer. Zij was de inspirator tot dit kerstboekje, maar stierf helaas deze zomer.
Holkje schrijft: “Deze wereld is geen veilige woonplaats. We weten het en het doet zeer. Het voelt eenzaam en machteloos”. 
Ze eindigt als volgt: Wie of wat staat er in ons leven centraal. Waar is jouw hart vol van. En vrij naar haar woorden: Hoe zetten wij de koninklijke opdracht, onze talenten in, vandaag en op weg met elkaar, naar kerstmis?
Met deze gedachten wensen wij elkaar een goede viering

Overweging

Het is vandaag zondag 18 december en deze zondag heet “Rorate”, dauwt hemelen. U kunt het lezen achterin uw tekstboekje bij de introïtus: “Laat de wolken de gerechte regenen”; Een bede en een verlangen. Dat het door ons werken en bidden zomaar kan gebeuren, dat Hemel de Aarde raakt.
Het is fijn dat we nog de hele week hebben om toe te leven naar het geboortefeest, om zomaar wat na te denken over ónze gedachten bij dit kerstfeest, dít jaar. Op de fiets vanuit het dorp naar huis, samen met Jan, zei ik “Het gaat deze zondag over de droom van Jozef”.
“Dromen”, zei Jan, “ja, waar dromen mensen van”… 
Waar droomt u van, waar dromen wij van? Helpen dromen om even weg te zijn uit de realiteit van alledag met zijn zorgen?  Zou dat voor Jozef hebben gegolden? 
Deze 4 zondagen hebben als thema “Verlangen”, we hebben het uitgezongen en bij de profeet Jesaja veelvuldig vernomen. Verlangen, naar een veiliger wereld, een meer bewoonbare wereld, dat we de oorlog afleren en zwaarden omsmeden tot ploegscharen. Zoals vandaag in de 1e lezing de profeet Jesaja aan Achaz probeert uit te leggen, dat God het goede wil voor zijn volk. En een teken geeft. Het “Immanuelteken”. Een mooie naam, Jesaja, die verwant is aan het Hebreeuws voor her- ademing! 
Er gaat iets nieuws gebeuren, zie je het niet?

Ik lees graag de filosofe Hannah Arendt. Ze was joodse, niet praktiserend. Auschwitz echter, bracht haar opnieuw en indringend bij haar volk, waarmee ze één wilde zijn. Ik geef toe dat ik haar politieke filosofie pittig vind en een herhaaldelijke herlezing nodig heb. Maar steeds duikt bij haar het woord: Nataliteit…, geboorte, een nieuw begin, op. Dat heel nauw aansluit bij het Rorate van deze morgen. In één van haar boeken illustreert zij dat maken van een nieuw begin (ons handelen!) als een hoop, als iets dat mensen voortstuwt, omdat zij, wij niet anders kunnen. Al lijkt het hopeloos. En voor haar, joodse vrouw, staat het meest krachtige en compacte voorbeeld daarvan in het Nieuwe Testament: Een kind is ons geboren! 

De aankondiging op Kerstmis. Elk kind draagt een nieuw begin, er is nog alles mogelijk, in potentie aanwezig, met tegelijk de gedachte van ouders: “wat zal er worden van ons kind?”  We kennen door krant en journaal de beelden, op dit moment weer heftiger, uit Oekraïne. Al lijken andere landen en volken daardoor vergeten te worden! Sneeuw, koude, stroomuitval, opnieuw mensen die moeten evacueren; of die hun kapotgeschoten huis met eigen handen weer opbouwen. Een kapot huis. En toch dapper beginnen! Dat is een ongelooflijke kracht. De nataliteit, het verlangen daarnaar, brengt in beweging. Het kan een gevoel geven van het kunnen uithouden in de gegeven situatie. 

Dat brengt mij bij het evangelie dat zojuist is voorgelezen. Je ziet het bijna voor je, Jozef en zijn geliefde, die hij toch vertrouwde, zo puur en eerlijk. Zwanger. Zijn gedachten zullen over elkaar heen gebuiteld hebben. We horen hem niet hardop iets zeggen. Dubde hij in stilte wat te doen? In de voorbereiding op deze viering gebruikten we een woord dat in onze tijd vergeten lijkt. In de samenleving, in de politiek: het woord ‘prudentie’, bezonnenheid, voorzichtigheid. Niet direct verdedigen, uit eigen belang misschien. Maar overwegen voor er brokken worden gemaakt. En mensen worden beschadigd! 
Jozef regeert en handelt prudent en ook zelfloos!!. Niet zijn eer, maar die van zijn verloofde. En dan die droom, waarin de engel spreekt. Waar dromen mensen van? Waar droomt u van? Een boodschapper uit de hemel, van de andere kant…
Die zou ik best iets willen vragen! De engel brengt een boodschap, over de langverwachte. Die komen zal. Dóór Maria en ook dóór Jozef. Immanuel genoemd, “God- met- ons”. 
Jozef, die komt uit het geslacht van David, heeft weet van die lang verwachte. En zijn antwoord, in stilte, is een groot “Ja”! Dat “ja” zal het Kind behoeden. Tot tweemaal toe. Want het was óók een droom, een engel van de Heer, die de jonge ouders deed vluchten voor Herodes, voor de kindermoord van Bethlehem. Dóór Jozefs “ja” maakt God een nieuw begin. En zal het Kind ontvangen worden, met reeds twee namen: Jezus, God zal zijn volk redden én Immanuel…God die dicht bij ons wil zijn. Omdat wij niet naar de hemel kunnen opklimmen. In óns “Ja” maakt God een nieuw begin.  We zeiden deze dagen tegen elkaar: waarom wordt Jozef afgebeeld als een oude man? Zijn beschermende rol? Levenservaring? Misschien weet u het antwoord. Ik zocht het op. In ingekorte versie: Diegene van wie in de tempel de staf zal bloeien zal worden aangewezen een meisje te huwen. De legende vertelt dat Jozef terugkrabbelde, omdat hij volwassen kinderen had en niet jong meer was. En Maria een heel jonge vrouw…Maar zijn staf bloeide als een lelie. En valt de keus op hem. En zo wordt hij vaak afgebeeld: Met staf en lelie en Jezuskind! 
Maar het meest opvallend is toch zijn dat wij zijn stem niet horen, maar dat hij de aanwezige is; een hoofdrol heeft, trouw, met open oor en hart, voor het nieuwe, dat ónstuitbaar baan zal breken. De kracht die in zwakheid aan het licht zal komen. Ook in het volk van Oekraïne en hun droom. Mijn land, mijn volk. 
Deze wereld is geen veilige woonplaats, schreef Holkje. Wij weten het en het doet zeer. De wereld ten tijde van Jezus’ geboorte was geen veilige woonplaats. Na enkele dagen al was hij een vluchtelingenkind. En toch, schrijft Holkje: “iedere mens, iedere volgeling van Christus heeft een koninklijke opdracht” Welk getuigenis van Gods koninkrijk leggen wij vandaag af? Ik eindig met een strofe van een gedicht. U krijgt de hele tekst straks mee, het is van de priester- kunstenaar Wiel Meertens:  Zal hij het zijn, mijn pasgewonnen zoon? Een kind van licht uit God geboren? belichaamt hij et ochtendgloren? Of kwelt mij slechts een ijdele droom?
Amen.