Inleiding
Hartelijk welkom in onze kapel vanmorgen. Wij zijn hier getalsmatig niet met velen maar deze dag is het Missiezondag. Wereldwijd. En dat betekent dat we, misschien sterker nog dan andere zindagen, met elkaar verbonden zijn. En dat geldt vandaag met name voor Nieuw Guinea en e eilandengroepen in Oceanië die overspoeld dreigen te worden door het water. Onvermoeibaar maken Missio en de mensen daar, zich sterk om de wereld bewust te doen worden van de ernst van het klimaatprobleem. Voor onze bedreigde Schepping. En uit eerbied voor haar, de Aarde die onze moeder is. Wij gaan vieren. En bidden, voor de zorgen én de grote inzet voor de mensen daar. En op alle plaatsen in de wereld waar Missionarissen en zendelingen samen werken met de mensen voor een beter, een goed en veilig leven.
Overweging
“Uw wil geschiede”
Ik weet niet zo goed, wat ik denk bij de afbeelding voor op uw boekje. Jan de Kort zou zeggen: Wat zie je er zelf in. De beeldende kunstenaar heeft er vast over nagedacht waarom de afbeelding past bij deze zondag. Zien we armbanden? Of zijn het boeien? Of, positiever, beeld van een verbond? Ontvangt iemand Licht of geven de handen licht door? Of is het een gebaar van overgave? Ze zijn een team, de Twaalf. Maar dan horen we Jacobus en Johannes aan Jezus een vraag stellen. Daarmee scheiden ze zich eigenlijk af van hun collega’s. Ze vragen van Jezus dat Hij een plaats voor hen bereidt in de Hemel, als Hij zijn glorie, staat er, is binnengegaan. Een privilege en uitgezonderde positie. Maar dat is eigenlijk vragen om de macht die God alleen heeft en zelfs Jezus zegt, dat het niet aan Hem is. In de geloofsbelijdenis spreken we uit dat het Jezus is die zit aan de rechterhand van de Vader. Dat Hij geleden heeft, gekruisigd is, maar dat God Hem heeft doen verrijzen.
Dat de twee zichzelf naar voor schuiven is niet solidair en staat haaks op Jezus’ opvatting. Dat we elkaar moeten dienen, dat we eerder de ánder naar voor moeten schuiven dan onszelf. Wie de grootste wil zijn moet dienaar van allen zijn.
Weten ze wat ze zeggen? Navolging van is niet zonder risico. Nemen zij de beker van het lijden aan? Maar al te veel mensen weten wat lijden is. Oorlogen, klimaatrampen, mislukte oosten en honger… Omgaan met ziekte, loslaten van zelfstandigheid, verlieservaringen welke dan ook. In de hof van olijven bidt Jezus tot zijn Vader in de Hemel, dat de beker aan Hem voorbij mag gaan. Maar Hij bidt ook: niet Mijn wil maar Uw Wil geschiede. Dat is overgave. En echte grootheid. We kennen véél zulke grote mensen. En op deze missiezondag past de naam van Pater Damiaan de Veuster, die samen leefde en werkte met mensen die melaats waren. Hij zou er sterven aan dezelfde ziekte; ik denk aan Dr. Albert Schweitzer, tropisch arts en zijn ziekenhuis in Lambarene, Peerke Donders, en de vele zendelingen en religieuzen, zusters en broeders naar Afrika, Indonesië, India, en het land dat vandaag centraal staat, Nieuw Guinea.
In de 19e en begin 20ste eeuw vertrokken ze, per boot, naar een vreemd en onbekend land. Vaak voorgoed. Uitgezwaaid door familie met een A. Dieu, tot bij God. Met weinig voorkennis van land, cultuur, volk! Maar met een groot ideaal. Geloofsverkondiging, parochies stichten, maar vooral de leefsituatie van mensen verbeteren. In het bouwen van huisjes, scholen, landontginning, gewassen verbeteren, behandelen van ziektes tot operaties toe…. Iets waarvoor ze nooit hadden geleerd. Ze stonden voor de keuze leven of dood. Een van onze medebroeders kwam uit India terug om medicijnen te studeren. En stichtte een ziekenhuis in Kerala. Het Evangelie werd gebracht en geleefd met hoofd, hart en handen.
In een vriendenboek voor een medebroeder las ik: ik was er gelukkig. Het was hard ploeteren, primitief. We reisden grote afstanden. Op fietsen! Onze staties lagen ver uit elkaar. De ontmoetingen waren heel collegiaal.
Missie en zending zijn Missie en dialoog geworden! Van hier naar daar. Van daar naar hier. Afgestemd op wat mensen nodig hebben. Maar ook: wat wij… in westen van hen leren en ons mogen aantrekken! Het zijn de meest arme landen met de kleinste ecologische voetprint, die onder de lasten lijden van de klimaatverandering. Die het niet kunnen dragen en de noodklok luiden. Maar het zijn ook die landen, waar een diep Godsgeloof en eerbied voor de Schepping hand in hand gaan. Gods Schepping, onze Moeder. Spiegel voor ons.
De profeet Jesaja, spreekt in de 1e lezing over de lijdende dienstknecht van de Heer. Hij schrijft in een tijd van verdrukking en ballingschap. We kennen deze gedeelten van de veertigdagentijd, ze worden gezongen in de Mattheuspassie en worden verbonden met het lijden van de Heer. Eén uitleg is dat hier het volk Israël als collectief wordt bedoeld, als een zoenoffer. Een moeilijke lezing, een struikeltekst. De profeet is geen toekomstvoorspeller. Maar misschien mogen we het zo verstaan dat het God is, die méélijdt. Lijdt onder het kwaad, dat mensen elkaar aandoen; onder onverzoenlijkheid. Over de macht van de éne mens over de andere.
Maar het is de onverzoenlijkheid die de vredeshand in de weg zit. Daarom is het zo wezenlijk, dat wij, in elke eucharistie, elkaar de vredeshand reiken, om vrede bidden. En we kijken elkaar in de ogen, alvorens de gaven van de Heer, van Brood en Beker, te ontvangen. Over lijden en onverzoenlijkheid schreef de joodse vrouw Etty Hillesum vanuit Kamp Westerbork:
Dit is het enige en enige:
ik zie geen andere weg, dat ieder van ons inkeert in zichzelf en in zichzelf uitroeit en vernietigt, al datgene waarvan hij meent anderen te moeten vernietigen.
En ook:
Laten we ervan doordrongen zijn, dat elk atoompje haat, dat wij aan de wereld toevoegen, haar nog onherbergzamer maken dan zij al is. (1942)
Op de folder voor deze zondag, hier aan de ambo, staat een vrouw, in het water, vóór haar huis. Ze staat er fier. En stevig gegrond. Haar eiland dreigt in zee te verdwijnen. Ze heeft geen macht en geen geld. Ze heeft wél invloed. Door haar aanklacht. Door het opkomen voor haar gemeenschap.
En ze heeft óók hoop! Op haar gewaad staat een Paradijsvogel afgebeeld, symbool van HOOP en Opstanding. Dat is wat haar gaande houdt. Dat is haar bede: Uw Wil geschiede…
Haar gebed is: Geef ons hoop dat onze inzet zelfs als die klein lijkt niet tevergeefs is.
Dat bidden wij voor onze broeders en zusters in Papoea Nieuw- Guinea.
En voor ons hier bijeen. Amen