Beste mensen, als christenen geloven we in God de Vader, God de Zoon en God de heilige Geest. Dat klinkt vanzelfsprekend…tot je er goed over begint na te denken. In God geloven is voor velen geen eenvoudige zaak, laat staan geloven in drie goddelijke personen. Geloven in de Vader, een Schepper die vaderlijke zorg draagt voor wat Hij schiep, dat lukt misschien nog wel. Met de Zoon hebben we misschien de minste moeite; zijn boodschap kan mensen blijvend inspireren tot inzet voor een meer menselijke samenleving. Maar wat moet je met de heilige Geest? Het woord geest is in onze tijd zowat een inhoudsloos begrip geworden. Wie of wat is Hij?
Bladerend door de Bijbel op zoek naar wat er over Geest gezegd wordt, blijkt hij vooral aanwezig te zijn waar sprake is van een begin of een nieuw begin. Dat is al zo vanaf de eerste regel: bij de schepping zweeft Gods geest over de wateren om orde te creëren in de chaos. Ook bij het begin van Jezus’ leven staat Hij op de eerste rij. Maria kreeg te horen: de heilige Geest zal over U komen en de kracht van de allerhoogste zal u overdekken. De Geest is er ook bij de doop van Jezus. En bij het eerste openbare optreden van Jezus in de synagoge van Nazareth leest Jezus voor uit de boekrol van Jesaja: de Geest van de Heer rust op mij en Hij voegt er aan toe: het Schriftwoord dat u gehoord hebt is in vervulling gegaan. Maar de grote doorbraak van de heilige Geest is te plaatsen na Jezus’ verrijzenis. Op Pinksteren, dat vieren we vandaag. Er gebeurde iets vreemds met de leerlingen, ze werden overrompeld door iets dat van elders kwam en tot in hun binnenste doordrong. Dat zijn kracht op hen overdroeg, het leek alsof ze door een elektrische schok geraakt werden. Zij die de desillusie van Golgotha nog lang niet hadden verwerkt, werden plotseling geest-driftige getuigen, door de Geest gedreven. Wie of wat verantwoordelijk was voor die persoonsverandering is nauwelijks te vatten, laat staan adequaat te omschrijven. Toch probeert Lucas het één en ander te verhelderen. We hoorden zojuist in de eerste lezing hoe hij, bij gebrek aan beschrijvende taal, het probeert met vergelijkingen. Met beeldende taal: het was iets zoals…..: zoals geraas dat uit de hemel kwam, alsof er een hevige wind opstak en vurige tongen zich neerzetten op ieder van hen. Iets als wind en vuur dus…beelden die de hele geloofsgeschiedenis door opduiken, zowel in het Oude als in het Nieuwe Testament; God die zich manifesteert als levenskrachtige wind, als storm, als zachte bries. God die de pas geschapen mens zijn levensadem inblaast. God die zich manifesteert als vlam, als verterend vuur, als licht en warmte.
Denk aan het brandend braambos of aan Johannes de Doper die zei: Ik doop u met water, maar na mij komt iemand die krachtiger is dan ik….Hij zal u dopen in de heilige Geest en vuur. In die beeldtaal duikt ook het derde beeld regelmatig op; water, levend water, regen dauw, bron. De profeten in het Oude Testament hebben het regelmatig over God die de mens nabij komt als water over de dorstige aarde. En de evangelist Johannes gebruikt dit beeld ook graag. Zo laat hij Jezus zeggen: Wie in mij gelooft, mag naar mij toekomen en drinken. Zoals de Schrift zegt: uit zijn binnenste zullen stromen van levend water vloeien. En ter verduidelijking voegt de evangelist hieraan toe: Hiermee doelde Hij op de Geest. Wind, vuur, water, drie verschillende beelden die heel wat gemeen hebben. Het zijn alle drie natuurelementen waar de mens geen vat op heeft. Ze geven aan dat God ongrijpbaar is. Gods Geest waait waar Hij wil en laat zich door de mens wet noch weg voorschrijven. En alle drie suggereren ze beweeglijkheid, zijn dynamisch. Zo zet de dynamiek van Gods Geest ook de wereld in beweging, en de kerkgemeenschap en het hart van mensen. De Bijbel gebruikt nog andere beelden om de werking van de heilige Geest toe te lichten. Maar het kan geen toeval zijn dat de meeste ervan terug te voeren zijn tot drie van de vier oerelementen: vuur, lucht en water. Het vierde oer element waaruit de werkelijkheid, volgens de klassieke oudheid, is opgebouwd, namelijk de aarde, past niet bij de heilige Geest. De heilige Geest is ‘het andere dan de aarde’. Hij die groeikracht en leven geeft aan ons en aan de aarde. Het zal duidelijk zijn dat de beeldende taal waarmee de Bijbel over Gods Geest spreekt veel rijker en geschakeerder is dan de kille dogmatische taal die het heeft over de ‘derde Persoon van de heilige Drievuldigheid’.
De Geest laat zich niet zomaar definiëren of vastleggen in formules. In het spoor van wat we in de Bijbel lezen kunnen alleen maar ervaren en aanwijzen dát Hij aan het werk is. Als het over de Geest gaat, gaat het om God in ons. God die ons laat leven, die ons vernieuwd. Zijn aanwezigheid in ons, is meer dan alleen maar ‘er zijn’.Het is beweging, dynamiek, scheppende kracht, creativiteit, vitaliteit. Het is geestdrift, het is begeestering. Een kracht die iets doet. Of misschien beter gezegd: Iemand die iets doet, die iets teweegbrengt, die enthousiasmeert. Het woord enthousiasme is hier goed op zijn plaats. Het is de vernederlandsing van het Griekse ‘én theos’, letterlijk; God-in-ons. Laten we proberen alles samen te vatten; Onze geloofsbelijdenis spreekt drie woorden over God; Vader, Zoon en heilige Geest. Als we Vader zeggen betekent dit: Gods hart gaat naar ons uit. Als we Zoon zeggen bedoelen we: In Jezus komt God naast ons staan en spreekt Hij ons toe. Als we heilige Geest zeggen, dan hebben we het over God die door zijn geestkracht zo in ons leven binnenstapt, dat zij zelf, als mensengemeenschap en heel de wereld anders worden. Geestdriftiger!